مرجع تصویب: هيات وزيران
آیین‌نامه اجرایی بند (ب) ماده (۲) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور ـ مصوب ۱۳۹۴ـ
شماره۴۱۸۴۸/ت۵۲۰۲۶هـ ۴/۴/۱۳۹۴
وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
هیأت‌وزیران در جلسه ۲۷/۳/۱۳۹۴ به پیشنهاد مشترک سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و به استناد بند (ب) ماده (۲) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور ـ مصوب۱۳۹۴ـ ، آیین‌نامه اجرایی بند یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد:
آیین‌نامه اجرایی بند (ب) ماده (۲) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر
و ارتقای نظام مالی کشور ـ مصوب ۱۳۹۴ـ
بخش اول: تعاریف و کلیات
ماده۱ـ اصطلاحات به کار رفته در ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب ۱۳۸۴ـ و ماده (۱) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی ـ مصوب ۱۳۸۸ـ به همان معانی در این آیین‌نامه به کار می‌روند. سایر اصطلاحات زیر در این آیین‌نامه دارای معانی مشروح مربوط است:
الف ـ مطالبات قطعی دولت و شرکت‌های دولتی: مطالباتی که طبق قوانین و مقررات مربوط به تأیید رسیده باشد.
ب ـ بدهی‌های قطعی دولت و شرکت‌های دولتی: بدهی‌هایی که طبق قوانین و مقررات مربوط ایجاد و تأیید شده باشد.
ج ـ قانون: قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور ـ مصوب ۱۳۹۴ـ
د ـ کارگروه اجرایی: کارگروه اجرایی انتشـار صکوک اجاره موضوع ماده (۷) این آیین‌نامه
هـ ـ بانی: وزارت امور اقتصادی و دارایی است که در قالب این آیین‌نامه انتشار اوراق صکوک اجاره بنا به اراده آن انجام می‌گیرد. درخصوص انتشار اوراق توسط شرکت‌های دولتی، بانی شرکت مزبور است.
ماده۲ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی می‌تواند دارایی‌های دولت را که حایز شرایط مقرر در بخش دوم این آیین‌نامه باشد، مبنای انتشار صکوک اجاره قرار دهد.
ماده۳ـ دستگاه‌های موضوع مواد (۲)، (۳) و (۴) قانون محاسبات عمومی کشور برای استفاده از سازوکار اوراق صکوک اجاره مکلفند دارایی‌هایی را که حایز شرایط مقرر در بخش دوم این آیین‌نامه است، به وزارت امور اقتصادی و دارایی معرفی کنند. میزان تخصیص اوراق به دستگاه‌های اجرایی مزبور متناسب با دارایی‌های معرفی شده به وزارت امور اقتصادی و دارایی به تأیید کارگروه اجرایی می‌رسد.
ماده۴ـ ضامن اوراق صکوک اجاره به شرح زیر است:
الف ـ درخصوص اوراق منتشره که بانی، وزارت امور اقتصادی و دارایی است ضامن، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است.
ب ـ در مورد شرکت‌های دولتی، ضامن به پیشنهاد شرکت و تأیید کارگروه اجرایی با رعایت قوانین و مقررات مربوط تعیین می‌شود.
تبصره۱ـ در مورد بدهی طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شرکت‌های دولتی که از بودجه عمومی دولت تأمین و پرداخت می‌شود و همچنین بدهی شرکت‌هایی که به موجب ماده (۶) قانون به دولت منتقل می‌شود، ضامن سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است.
تبصره۲ـ خزانه‌داری کل کشور مکلف است پرداخت اعتبارات موضوع این آیین‌نامه را پس از تخصیص سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مقدم بر تمامی پرداخت‌ها انجام دهد.
تبصره۳ـ در صورتی که اوراق صکوک اجاره منتشره دارای رتبه اعتباری باشد، وجود ضامن الزامی نیست.
ماده۵ ـ بدهی دولت به اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی یا تعاونی باید به استناد ماده (۱۹) قانون محاسبات عمومی کشور ایجاد و با توجه به ماده (۲۰) قانون مزبور تسجیل شده و ضمن اعمال حساب در دفاتر و صورت‌های مالی به تأیید ذی‌حساب و رئیس دستگاه اجرایی ذیربط رسیده باشد.
تبصره ـ مرجع تأیید بدهی‌های قطعی شرکت‌های دولتی، سازمان حسابرسی است.
ماده۶ ـ اعتبارات مربوط به بازپرداخت اصل و فرع اوراق صکوک اجاره مربوط به دولت و طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای شرکت‌های دولتی توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور طی ردیف خاصی در قوانین بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌شود. اعتبارات مزبور پس از تخصیص در مقاطع مربوط توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی (خزانه‌داری کل کشور) به درخواست ذی‌حساب وزارت مزبور از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود.
ماده۷ـ به منظور اجرای این آیین‌نامه کارگروه اجرایی انتشار اوراق صکوک اجاره با اعضاء وظایف و اختیارات زیر تشکیل می‌گردد:
الف ـ اعضای کارگروه به شرح زیر است:
۱ـ نماینده تام‌الاختیار وزیر امور اقتصادی و دارایی (مسئول کارگروه)
۲ـ نماینده تام‌الاختیار رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
۳ـ نماینده تام‌الاختیار وزیر یا بالاترین مقام دستگاه ذیربط حسب مورد
۴ـ نماینده تام‌الاختیار رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
۵ ـ نماینده تام‌الاختیار رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار
ب ـ وظایف و اختیارات کارگروه به شرح زیر است:
۱ ـ اولویت‌بندی مطالبات قطعی اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی و تعاونی به منظور پرداخت بدهی دولت و شرکت‌های دولتی به آن‌ها در چارچوب این آیین‌نامه
۲ـ تعیین مبالغ قابل انتشار اوراق صکوک اجاره توسط وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی
۳ـ تصویب نرخ سود پیشنهادی برای اوراق
۴ـ تعیین دوره بازپرداخت اجاره
۵ ـ تعیین نوع قرارداد اجاره
۶ ـ نظارت عالیه بر فرآیند انتشار، فروش، انجام تعهدات و تسویه نهایی اوراق صکوک اجاره در چارچوب این آیین‌نامه
۷ـ تعیین بازارگردان (حسب تشخیص و اعلام سازمان بورس و اوراق بهادار)
۸ ـ تأیید دارایی‌های مبنای انتشار اوراق صکوک اجاره.
تبصره۱ـ در مورد بندهای (۱) و (۲) پس از اخذ نظر موافق سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تصمیم‌گیری خواهد شد. سازمان مزبور مکلف است نظر مکتوب خود را ظرف دو هفته اعلام نماید و در غیر این صورت موافقت محسوب خواهد شد.
تبصره۲ـ تصمیم‌گیری درخصوص انتشار اوراق صکوک اجاره در کارگروه اجرایی با رأی اکثریت خواهد بود. در هر شرایط برای اتخاذ تصمیم حداقل سه رأی موافق لازم است. درخصوص بندهای (۱) و (۲) سازمان بورس و اوراق بهادار فاقد حق رأی خواهد بود.
تبصره۳ـ دبیرخانه کارگروه اجرایی در معاونت نظارت مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی و خزانه‌داری کل کشور مستقر می‌گردد.
بخش دوم ـ شرایط دارایی
ماده۸ ـ دارایی‌های مبنای انتشار اوراق صکوک اجاره باید دارای شرایط زیر باشد:
الف ـ مشخصات عمومی:
۱ـ به کارگیری آن در فعالیت دستگاه‌های اجرایی استفاده کننده از اوراق صکوک اجاره، منجر به ایجاد جریانات نقدی شده یا از خروج وجوه نقد جلوگیری کند.
۲ـ هیچگونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی، منافع و حقوق ناشی از آن وجود نداشته باشد.
۳ـ تصرف و اعمال حقوق مالکیت در آن برای نهاد واسط دارای هیچگونه محدودیتی نباشد.
۴ـ مالکیت آن به صورت مشاع نباشد.
۵ ـ امکان واگذاری به غیر را به سهولت داشته باشد.
۶ ـ تا زمان انتقال مالکیت دارایی به ناشر، دارایی از پوشش بیمه‌ای مناسب و کافی برخوردار باشد.
ب ـ انواع دارایی‌های قابل قبول جهت انتشار اوراق اجاره به شرح زیر می‌باشند:
۱ـ زمین
۲ـ ساختمان و تأسیسات
۳ـ ماشین‌آلات و تجهیزات
۴ـ وسایل حمل و نقل
تبصره۱ـ اموال موضوع بندهای (۱) تا (۴) ماده (۱۱۵) قانون محاسبات عمومی کشور مشمول انتشار اوراق صکوک اجاره نیستند.
تبصره۲ـ ارزش دارایی و عمر مفید اقتصادی آن باید توسط کارشناس یا کارشناسان منتخب کانون کارشناسان رسمی دادگستری تعیین شود.
ماده۹ـ شرایط بیمه دارایی در مدت زمان اجاره، در قرارداد اجاره تعیین و هزینه آن توسط دستگاه بهره‌بردار تأمین می‌شود.
بخش سوم ـ شرایط اوراق صکوک اجاره
ماده۱۰ـ انواع قراردادهای اجاره مورد قبول در انتشار اوراق صکوک اجاره به شرح زیر است:
۱ـ اجاره به شرط تملیک
۲ـ اجاره با اختیار فروش دارایی در سررسید اجاره توسط نهاد واسط با قیمت معین.
ماده۱۱ـ با انتشار اوراق اجاره، رابطة وکیل و موکل میان ناشر و خریداران اوراق اجاره برقرار می‌شود. ناشر به وکالت از طرف خریداران ملزم به صرف وجوه حاصل از فروش اوراق اجاره جهت خرید دارایی موضوع انتشار و اجارة آن به بانی است، تملیک اوراق اجاره به منزلة قبول وکالت ناشر بوده و وکالت ناشر تا سررسید و تسویه نهایی اوراق اجاره غیرقابل عزل، نافذ و معتبر است.
ماده۱۲ـ دارندگان اوراق اجاره نمی‌توانند تقاضای تقسیم دارایی مبنای انتشار اوراق صکوک اجاره را نمایند.
ماده۱۳ـ سررسید اوراق اجاره نمی‌تواند بیش از مدت زمان باقی‌مانده از عمر مفید اقتصادی دارایی باشد.
ماده۱۴ـ مواعد پرداخت منافع مرتبط با اوراق صکوک اجاره توسط کارگروه اجرایی تعیین می‌شود.
ماده۱۵ـ اوراق صکوک اجاره به صورت با نام منتشر می‌شود و به عنوان ابزار مالی موضوع بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران از قابلیت معامله در بازار بورس و یا خارج از بورس (فرابورس) برخوردار است. ثبت نام و مشخصات خریداران اوراق مزبور الزامی است.
ماده۱۶ـ اوراق صکوک اجاره بدون تعهد بازخرید و با امضای وزیر امور اقتصادی و دارایی، منتشر می‌شود.
ماده۱۷ـ فروش اوراق صکوک اجاره به کسر یا صرف (بالاتر یا پایین‌تر از ارزش اسمی) در بازار اولیه با تأکید کارگروه اجرایی مجاز است.
بخش چهارم ـ فرآیند انتشار اوراق صکوک اجاره
ماده۱۸ـ برای صدور مجوز انتشار اوراق صکوک اجاره، پیشنهادات حاوی مدارک و مستندات مربوط توسط دستگاه‌ها و شرکت‌های متقاضی به وزارت امور اقتصادی و دارایی ارایه می‌شود. وزارت مذکور با هماهنگی سازمان بورس و اوراق بهادار پس از بررسی‌های لازم پیشنهاد نهایی را در کارگروه اجرایی طرح می‌کند.
ماده۱۹ـ مدارک و مستندات موردنیاز برای انتشار اوراق صکوک اجاره به شرح زیر است:
۱ـ مدت و نوع اجاره، میزان اجاره‌بها و نحوة پرداخت آن به سرمایه‌گذاران
۲ـ گزارش کارشناس یا کارشناسان منتخب کانون کارشناسان رسمی دادگستری درخصوص دارایی و ارزش آن
۳ـ تأییدیه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور یا سایر مراجع ذی‌صلاح مبنی بر نبود محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی، منافع و حقوق ناشی از آن
۴ـ گزارش توجیهی تأمین مالی از طریق انتشار اوراق صکوک اجاره
۵ ـ اطلاعات کامل مطالبات قطعی شده اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی و تعاونی و پیشنهاد اولویت‌های تسویه بدهی به کارگروه اجرایی
بخش پنجم: سایر مقررات
ماده۲۰ـ اوراق صکوک اجاره جزء اوراق موضوع بند (۲۴) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
ماده۲۱ـ کلیه کارمزدها و حق‌الزحمه‌های انتشار اوراق صکوک اجاره حسب‌مورد برعهده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا شرکت دولتی استفاده کننده از این اوراق است.
ماده۲۲ـ رعایت ماده (۴۶) قانون محاسبات عمومی کشور برای انتشار اوراق صکوک اجاره موضوع این آیین‌نامه الزامی است. انتشار این اوراق به صورت الکترونیکی مجاز است.
ماده۲۳ـ تسویه بدهـی و ثبت آن در حسـاب دستگاه‌هـای اجرایـی مطابق دستورالعمل‌های حسابداری ابلاغی وزارت امور اقتصادی و دارایی با رعایت ماده (۱۲۸) قانون محاسبات عمومی کشور انجام می‌شود.
معاون اول رییس جمهور ـ اسحاق جهانگیری
منبع:
http://www.rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=5103
